UFUGAJI WA NYUKI NI NINI?
Ufugaji wa Nyuki ni
kuhifadhi nyuki ndani ya Mizinga kwa Madhumuni ya kupata mazao ya nyuki kama vile asali,nta na
gundi
NYUKI HUFUGWA WAPI?
Nyuki wanaweza kufugwa mahali
popote penye mimea inayotoa maua ya kufaa.
MAMBO MUHIMU YA KUZINGATIA
UNAPOCHAGUA SEHEMU YA KUFUGIA NYUKI.
1)Chunguza kama ipo Mimea ya
Maua ya kufaa na kutosha,kwa mfano uoto wa asili kama vile miombo,au mashamba
ya miti au mazao ya kilimo.
2) Chunguza Kama kuna maji
ya kutosha naya kudumu.Endapo hakuna maji hakikisha unaweka maji kwa kuwajengea
visima vidogo vidogo au hata kwenye madebe au makopo.
3) Chunguza kama pana athari
za mafuriko ya mara kwa mara ili mizinga yako usizolewe na maji.
4) Chunguza kama sehemu
uliyochagua inapitika nyakati zote za mwaka na ina kivuli cha kutosha
5) Chunguza kama sehemu
uliyochagua haina upepo mkali kupita kiasi. Upepo mkali unaozidi kilometa 80
kwa saa utazuia nyuki kutoka nje au kupotea kwa kusombwa na upepo.
6) Chunguza kama sehemu hiyo
haina maadui wa mizinga na nyuki kwa
mfano nondo, nyegere, wezi, mchwa, siafu n.k.
7) Hakikishha sehemu
utakayochagua iko mbali na barabra kuu au shughuli za jumuiya, mfano, soko,
kanisa, msikiti, shule, makazi ya watu, hospitali n.k.
IDADI
GANI YA MIZINGA IWEKWE KWENYE MANZUKI?
Idadi ya mizinga inayotakiwa
kuwekwa kwenye manzuki inategememea wingi na aina ya mimea inayotoa maua
katika sehemu husika. Inashauriwa
kutokuweka mizingi mingi kupita uwezo wa eneo la kufugia nyuki.
Makadirio ya idadi ya
mizinga kwenye eneo la mita 120 za mraba katika uoto mbalimbali yameoneshwa
kwenye jedwali namba 1
Jedwali
Na 1: Idadi ya mizinga kwenye eneo la mita za mraba 120 kwa maeneo mbalimbali
NA
|
AINA
ZA UOTO
|
IDADI
YA MIZINGA
|
1
|
Miombo
yenye miti mingi
|
5 - 10
|
2
|
Miombo
yenye miti ya hapa na pale
|
5
|
3
|
Misitu
minene
|
15 au zaidi
|
4
|
Misitu
ya kupandwa yenye miti inayotoa maua
|
15 au zaidi
|
5
|
Shamba
la katani
|
15 au zaidi
|
6
|
Shamba
la Michungwa
|
15 au zaidi
|
7
|
Shamba
la mazao ya kilimo mchanganyiko
|
5
|
8
|
Mkusanyiko
wa uoto anuai kama vile vichaka na mbuga za majani.
|
2 - 4
|
JINSI
YA KUTEGA MAKUNDI YA NYUKI ILI KUANZINSHA MANZUKI
1. Mizinga
mipya kabla ya kutundikwa ni budi iwekwe chambo. Chambo kinachotumika zaidi ni
nta. Nta iliyoyeyushwa na kupakazwa ndani ya mzinga hutoa harufu ambayo
huwavutia nyuki. Mizinga iliyowekwa chambo hutundikwa juu ya miti kwa kutumia
waya kusubiri makundi ya nyuki yapite.
2. Njia
nyingine ni kugawa kundi kubwa la nyuki na kugawia kwenye mzinga mpya au
usiokuwa na nyuki. Masenga mawili, moja lenye majana na mayai na moja lenye
asali au chavua pamoja na nyuki wasiopungua 100 huhamishwa kwenye mzinga mpya.
Mzinga uliogawiwa nyuki (mpya) unawekwa pale ambapo mzinga wa zamani ulipokuwa
na wa zamani unahamishwa.
3. Njia
nyingine ni kukamata makundi ya nyuki yaliyojikusanya kwenye tawi la mti na
kulikung’utia ndani ya boksi au mzinga mdogo halafu unakwenda kuwaweka kwenye
mzinga wako mpya. Nyuki hawa itabidi walishwe siku za mwanzo kwa kutumia asali
au shira ya sukari kwa vile watakuwa
hawana chakula.
MAMBO YA KUFANYA KWENYE
SHAMBA LA NYUKI
Utunzaji ya nyuki /shamba la
nyuki kunalenga kupata mazao bora na ya kutosha ya asali na nta, pia faida
zitokanazo na uchavushaji wa nyuki kwa mazao mbalimbali ya kilimo.
Katika kuhudumia makundi yako
ya nyuki unahitajika kuwa na kalenda ya mfuga Nyuki. Kalenda ya mfuga nyuki ni
utaratibu wa shughuli zote mfugaji anazotakiwa kuzifanya katika kipindi cha
mwaka.
Kalenda ya mfugaji nyuki
inatambulika mfugaji shughuli gani ya kufanya na ambayo haijafahamika katika
misimu mbalimbali ya mwaka.
Aidha, ukaguzi wa makundi na uvunaji wa asali
hufanywa kulingana na kalenda ya ufugaji
nyuki.
Kalenda za ufugaji wa nyuki
hazifanani kwa kila eneo la nchi. Hii
inatokana na majira ya mwaka ambayo nayo ni tofauti tofauti kufuatana na sehemu
ya nchi.
Yafuatayo ni maelezo ya
kalenda ya mfuga nyuki pamoja na shughuli zinazohitaka kufanywa;
Msimu
wa njaa
Hiki ni kipindi cha kiangazi
ambacho maua kwa ajili ya mbochi na chavua yameadimika . Aidha, akiba ya asali
na chavua kwa ajili ya nyuki ni kidogo.
Shughuli za kufanya katika kipindi hiki
ni zifuatazo
·
Kukagua makundi kuangalia maadui wa nyuki,
mfano, siafu, nondo n.k.
·
Kuwalisha nyuki, kwa kutumia shira ya sukari
, au asali kama ipo ikiwa nyuki hawana akiba yeyote iliyosalia. Angalizo:Hapa Tanzania hakuna mazoea ya
kulisha nyuki isipikua mkulima/mfugaji
akiamua mwenyewe.
Jinsi
kulisha nyuki
·
Tengeneza mchanganyiko wa sukari na maji .
sehemu 1 kwa 1 yaani kikombe 1 sukari na maji kikombe 1.
·
Chemsha maji mpakaka yachemke kisha ondoa
motoni na ongeza sukari huku ukikoroga mpaka iyeyuke.
·
Acha mchanganyiko upoe
·
Jaza mchanganyiko kwenye chombo cha kulishia
nyuki
·
Angalia baada ya siku tatu ili ikibidi uwaongezee nyuki
chakula
Msimu wa kujenga
Huu
ni msimu wa nyuki wa kujenga, kwani kipindi hiki vichaka pamoja na miti michache
inaanza kutoa maua na nyuki wanaanza kujenga masega ya kuweka asali tayari kwa
msimu ujao wa maua. Aidha , Malkia
anataga mayai zaidi na nyuki wengi zaidi hutotolewa ili kuongeza nguvukazi
kwente kundi la vubarua kwani wengi
watakuwa wamekufa kipindi cha njaa.
Shughuli za kufanya katika kipindi hiki
ni zifuatazo
·
Kagua maadui wa nyuki katika mizinga
·
Unganisha makundi madogo ili kupata kundi
kubwa
·
Kugawa baadhi ya makundi ikiwa ni makubwa ili
yahamishiwe kwenye mizinga iliyohamwa.
·
chunguza kama nyuki wanajenga masega vizuri
kwehye vinzi au miche na siyo kwa kukatiza
·
usafi wa shamba
Msimu wa maua
Wakati
huu vichaka vingi na mimea mingi inatoa maua, nyuki wanakusanya chakula(mbochi na chavua )
kwa wingi pamoja na kuivisha asali.
Shughuli za kufanya katika kipindi hiki
ni zifuatazo:
·
kupanua viota (kwa mizinga ya biashara), ina
maana kuwa kama sanduku la chini limekaribia kujaa yaani liko robo tatu basi uongeze
jingine la ziada juu yake baada ya kuweka kitenga malkia.
·
Kuangalia maadui.
·
Kuangalia kama asali imeshaiva na tayari kwa
kuvuna
·
Kutafuta soko la kuuzia mazao
yako(Asali,Nta,Gundi n.k)
Makala
hii itaendelea tena………….
Imeandaliwa kwa Msaada wa kitabu
cha (R.P.C Temu,2007 ). Na msaada wa Mtandao/Internet.
Kwa
Maoni /Ushauri: +255714759047/+255768937884
fabianbalele@gmail.com