Nyuki
ni jamii ya wadudu wenye jozi mbili za mabawa mepesi yenye mishipa laini.Nyuki
huishi maisha ya kijamaa.Mwili wa Nyuki umegawanyika katika sehemu kuu
tatu;kichwa ,kifua na tumbo(fumbati).Tofauti na wadudu wengine,nyuki
hutengeneza na kuhifadhi Asali kwenye masega.
Kuna
takribani aina tofauti elfu ishirini(20,000) Duniani.Nyuki hawa wanatofautiana
kwa maumbile,ukubwa na tabia,lakini wote wanashahabiana kwa tabia moja ya
kutembelea maua ili kukusanya mbochi(maji matamu yanayotengeneza asali) na
chavua(unga unaopatikana kwenye maua) kwa ajili ya chakula chao.
Kuna
jamii kuu mbili za Nyuki wanaopatikana Tanzania;Nyuki wanaouma na wasiouma.
NYUKI
WANAOUMA
Nyuki
wanaouma wanaopatikana Tanzania wamegawanyika katika makundi matatu kutegemea
mahali wanapoishi.Wapo nyuki wanaoishi;
Sehemu
za Mwambao(Pwani) wana umbo dogo na niwakali(Apis mellifera litorea),sehemu
kame na tambarare,wana umbo la wastani,wakali kiasi na hutoa asali kwa
wingi(Apis mellifera scutellata),sehemu za milimani,(zaidi ya futi 6,000 kutoka
usawa wa Bahari) wana umbo kubwa na wapole,jina la kitaalamu wanaitwa Apis
mellifera monticola.
NYUKI
WASIOUMA
Nyuki
wasiouma wanapatikana nchi za tropiki tu kama ilivyo Tanzania.
Nyuki
wasiouma wanaishi ndani ya matundu ya miti,chini ya matawi makubwa ya
miti,kwenye vichuguu vya mchwa na hata chini ya mapaa ya nyumba,nyuki hawa hu
toa asali kidogo kulinganisha na nyuki wanaouma,Nyuki wasiouma wanaweza kutoa
hadi lita 5 za asali kwa mwaka kutegemea na ukubwa wa mzinga,aina ,wingi wa
nyuki na uwepo wa chakula(maua) cha kutosha.Asali ya Nyuki wasiouma inaaminika
kuwa na uwezo mkubwa wa kutibu maradhi mablimbali kuliko asali ya Nyuki
wanaouma.
JINSIA
YA NYUKI NA MAJUKUMU YAO.
Kama
ilivyo kwa viumbe vyote,nyuki nao waa jinsia mbili,nyuki dume na Nyuki
Jike.Jinsia hizo ndiyo msingi wa mgawanyo wa majukumu ya kazi katika kundi la
Nyuki.
Kundi
la Nyuki wanaouma,lina aina tatu za Nyuki ambao ni Nyuki vibarua,malkia na
dume.
NYUKI
JIKE.
Jinsia
hii inamakundi mawili ya nyuki amabyo hutekeleza majukumu mawili tofauti.
a)Nyuki
Malkia
NYUKI MALKIA(QUEEN) |
Ni
nyuki jike ambaye hulelewa kwa kula chakula rasmi(maziwa ya Nyuki) na kupata
matunzo maalumu kwa maisha yake yote(tangu hatua ya yai hadi uzee wake
wote)Chakula hiki humwezesha kuishi kati ya miaka miwili hadi sita.
Nyuki
malkia ni mkubwa kuliko nyuki wengine katika kundi la Nyuki,tumbo lake ni refu
lenye rangi ya njano na dhahabu ghafi.
Nyuki
Malikia,hutoa kemikali(Pheremones)mwilini mwake kutoa miongozo kwa kundi la Nyuki.Mpangilioo wote na
Mgawanyo wa kazi katika kundi la nyuki hutegemea maelekezo yake.Kundi la Nyuki
lisilo na Malkia hukosa mwelekeo na huishi kwa kipindi kifupi.
b)Nyuki
Vibarua
Nyuki
vibarua ni majike ambao maumbile yao hayana uwezo wa kutaga mayai wala
kujamiiana na nyuki madume.Kwa kawaida nyuki vibarua ambao hawatagi mayai,ni
majike tasaambao hawana uwezo wa wa kutaga mayai.Aidha,hufikia kuishi hadi siku
36.Wanaweza kufikia idadi ya 60,000 au zaidi katika kundi moja.
c)Nyuki
dume
Hutokana
na mayai ya Malikia yasiyorutubishwa na mbegu za kiumena kuwafanya nyuki hao
kuwa na mzazi mmoja tu yaani mama,Nyuki dume ni wakubwa kuliko vibarua lakini
wadogo kuliko Malkia.Macho yao ni makubwa na miili yao ina rangi nyeusi,nyuki
dume hawana mshale wa sumu kwa ajili ya kujilinda dhidi ya maadui,badala yake
wana uume.
Kazi
kubwa ya Nyuki dume ni kujamiiana na malkia.Dume mmoja huweza kujamiiana na
malikia mara moja katika maisha yake.,Baada ya Tendo la kujamiiana Dume hufa saa
chache kutokan na uume wake kukatika wakati wa kujamiiana.
Kwa
hali hii hata Nyuki vibarua hawajawai kuwaona baba zao.!
Kazi
ya pili ya Nyuki madume ni kurekebisha hali ya hewa ndani ya mzinga kwa kupasha
joto kiota hasa wakati wa Usiku kwa kukumbatia juu ya kiota,sehemu ya
watoto.Wakati wa upungufu mkubwa wa chakula au kiangazi nyuki madume hutolewa
na vibarua nje ya mizinga na baadea hufa kwa njaa au baridi.
Kwa Maoni/Ushauri
0768937884
fabianbalele@gmail.com
Kwa Maoni/Ushauri
0768937884
fabianbalele@gmail.com
No comments:
Post a Comment